علائم کمبود ویتامین B12 چه مواردی هستند؟

زمان مطالعه: ۱۲ دقیقه

آیا به اندازه کافی ویتامین B12 دریافت می کنید؟ ویتامین B12 کارهای زیادی برای بدن شما انجام می دهد. به عنوان مثال به ساخت DNA و سلول های قرمز خون کمک می کند. از آنجا که بدن شما ویتامین B12 نمی سازد ، مجبورید آن را از طریق غذاهای حیوانی یا مکمل ها دریافت کنید. و شما باید این کار را به طور منظم انجام دهید ، زیرا بدن شما ویتامین B12 را برای مدت طولانی ذخیره نمی کند. اما علائم کمبود ویتامین B12 چه مواردی هستند؟

ویتامین B12 به طور طبیعی در غذاهای حیوانی ، از جمله گوشت ، ماهی ، مرغ ، تخم مرغ و لبنیات یافت می شود. با این حال ، این ماده را می توان در محصولات غنی شده با B12 مانند انواع نان و شیر گیاهی نیز یافت.

متأسفانه ، کمبود B12 به خصوص در افراد مسن شایع است. اگر از رژیم غذایی خود به اندازه کافی این ویتامین را دریافت نکنید یا قادر به جذب کافی آن از غذای خود نباشید، در معرض کمبود ویتامین B12 هستید.

به طور متوسط ​​هر فرد بالغ هر روز به ۲٫۴ گرم ویتامین B12 نیاز دارد. بر اساس Harvard Health ، B12 (یا کوبالامین) سلول های قرمز خون ایجاد می کند، از اعصاب محافظت می کند و عملکرد مغز شما را حفظ می کند. وقتی کسی دچار کمبود ویتامین B12 است، علائم عجیبی را تجربه می کند. به عنوان مثال ، ممکن است زبان آن ها بزرگتر شود، موهای بیشتری را از دست داده و حتی در راه رفتن دچار مشکل می شوند. اگر این علائم را احساس می کنید، ممکن است به ویتامین B12 بیشتری نیاز داشته باشید.

عوارض کمبود شدید ویتامین b12

میزان ویتامین B12 دریافتی

پاسخ به این سوال به مواردی از جمله سن ، عادات غذایی ، شرایط پزشکی و هم چنین داروهایی که مصرف می کنید بستگی دارد. مقادیر متوسط ​​توصیه شده ، اندازه گیری شده در مقیاس میکروگرم (میکروگرم) ، براساس سن متفاوت هستند:

نوزادان تا ۶ ماهگی۰٫۴ میکروگرم
نوزادان ۷-۱۲ ماهه۰٫۵ میکروگرم
کودکان ۱-۳ ساله۰٫۹ میکروگرم
بچه های سنی ۴-۸ سال۱٫۲ میکروگرم
کودکان ۹ تا ۱۳ ساله۱٫۸ میکروگرم
نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله۲٫۴ میکروگرم (در صورت بارداری ۲٫۶ میکروگرم در روز و در صورت شیردهی ۲٫۸ میکروگرم در روز)
بزرگسالان۲٫۴ میکروگرم (در صورت بارداری ۲٫۶ میکروگرم در روز و در صورت شیردهی ۲٫۸ میکروگرم در روز)

افراد در معرض کمبود B12 عبارتند از:

  • افراد مسن
  • کسانی که جراحی کرده اند و بخشی از روده را که B12 را جذب می کند بر می دارند
  • افرادی که از داروی متفورمین برای دیابت استفاده می کنند
  • افرادی که رژیم غذایی وگان سخت دارند
  • کسانی که از داروهای ضد اسید طولانی مدت برای سوزش معده استفاده می کنند
  • متأسفانه ، علائم کمبود ویتامین B12 سال ها به طول می انجامد و تشخیص آن پیچیده است. کمبود B12 گاهی اوقات می تواند با کمبود فولات اشتباه شود.

سطح پایین B12 باعث کاهش سطح فولات می شود. با این حال ، اگر کمبود B12 دارید ، تصحیح سطح پایین فولات ممکن است به سادگی کمبود را پنهان کند و مشکل اساسی را برطرف نکند.

هم چنین بخوانید: کمبود ویتامین دی ؛ علائم و نشانه های آن

منابع غذایی ویتامین B12

ویتامین B12 در غذاهای حیوانی، که به طور طبیعی این ویتامین را دارند، یا در مواردی که با این ویتامین غنی شده اند، وجود دارد.

منابع حیوانی شامل لبنیات، تخم مرغ، ماهی، گوشت و مرغ است. اگر به دنبال غذایی غنی شده با ویتامین B12 هستید ، برچسب محصولات غذایی را بررسی کنید.

کمبود ویتامین B12

برای اطلاع از کمبود ویتامین B12 می توانید از پزشک خود درباره این موضوع بپرسید که آیا باید آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین B12 خود انجام دهید یا خیر.

با افزایش سن ، جذب این ویتامین دشوارتر می شود. هم چنین اگر جراحی کاهش وزن یا جراحی دیگری انجام داده اید که بخشی از معده شما برداشته شده باشد، ممکن است علائم کمبود ویتامین B12 اتفاق بیفتد.

همچنین در صورت ابتلا به این بیماری ها، احتمال کمبود ویتامین B12 در شما بیشتر است:

  • ورم معده آتروفیک ، که در آن پوشش معده شما نازک شده است
  • کم خونی خطرناک ، که کار بدن را برای جذب ویتامین B12 سخت می کند
  • شرایطی که روی روده کوچک شما تأثیر می گذارد، مانند بیماری کرون ، بیماری سلیاک ، رشد باکتری یا انگلی
  • اختلالات سیستم ایمنی بدن ، مانند بیماری گریوز یا لوپوس
  • مصرف برخی از داروها که با جذب B12 تداخل دارند، شامل برخی از داروهای سوزش معده مانند esomeprazole (Nexium) ، lansoprazole (Prevacid) ، امپرازول (Prilosec OTC) ، pantoprazole (Protonix) و rabeprazole (Aciphex) ، مسدود کننده های H2 مانند سایمتیدین (Tagamet) و فاموتیدین (Pepcid AC) ؛ و داروهای خاص دیابت مانند متفورمین (گلوکوفاژ).

همچنین اگر رژیم گیاهخواری را دنبال کنید ممکن است علائم کمبود ویتامین B12 را مشاهده کنید (به این معنی که از هیچ گونه فرآورده های حیوانی از جمله گوشت، شیر ، پنیر و تخم مرغ استفاده نمی کنید) یا رژیم گیاهخواری را دنبال می کنید که به اندازه کافی تخم مرغ یا لبنیات نمی خورید نیازهای شما به ویتامین B12 را برآورده کنند. در هر دو مورد، شما می توانید غذاهای غنی شده از ویتامین B12 را به رژیم غذایی خود اضافه کنید یا مکمل هایی را برای رفع این نیاز مصرف کنید.

هم چنین بخوانید: معرفی ۹ ویتامین‌ لازم برای خواب بهتر

علائم کمبود ویتامین B12

اگر کمبود ویتامین B12 دارید ، ممکن است کم خون شوید. کمبود خفیف ممکن است علائمی ایجاد نکند، اما اگر درمان نشود، ممکن است به علائمی مانند موارد زیر منجر شود:

  • ضعف ، خستگی یا سبکی سر
  • تپش قلب و تنگی نفس
  • پوست رنگ پریده
  • زبان صاف
  • یبوست ، اسهال ، از دست دادن اشتها
  • مشکلات عصبی مانند بی حسی یا گزگز، ضعف عضلانی و مشکلات راه رفتن
  • کاهش بینایی
  • مشکلات ذهنی مانند افسردگی ، از دست دادن حافظه ، یا تغییرات رفتاری

اگر محصولات حیوانی نمی خورید، گزینه هایی دیگری پیش رو دارید. در صورت کمبود این ویتامین می توانید رژیم غذایی خود را تغییر دهید و رژیم غذایی جدیدتان شامل غلات غنی شده با ویتامین B12 ، تزریق مکمل یا B12 یا یک ویتامین B12 خوراکی با دوز بالا باشد.

افراد مسن که کمبود ویتامین B12 دارند، احتمالاً باید روزانه یک مکمل B12 یا یک مولتی ویتامین حاوی B12 مصرف کنند.

ضعف و خستگی

علائم کمبود ویتامین b12 چیست

افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند، بیشتر در معرض کم خونی قرار دارند. با کمبود ویتامین، بدن نمی تواند به اندازه کافی گلبول قرمز ایجاد کند. این موضوع در افراد احساس ضعف و خستگی ایجاد می کند.

در سال ۲۰۱۲ ، یک مطالعه در PLoS ONE مشخص کرد که کمبود ویتامین B12 منجر به خستگی شدید می شود. بیماران سکته مغزی با کمبود ویتامین B12 احساس ضعف بیشتری داشتند که همین امر خطر ابتلا به افسردگی بالینی را نیز افزایش می دهد. اگر مرتبا احساس خستگی می کنید، رژیم غذایی خود را دوباره بررسی کنید تا مطمئن شوید ویتامین کافی دریافت می کنید.

ریزش و سفیدی مو

در سال ۲۰۱۹، تحقیقاتی در زمینه درمان پوست مشخص کرد که کمبود ویتامین B12 یکی از چهار ماده مغذی است که می تواند منجر به ریزش مو زودرس شود (سایر مواد آهن ، فولات و ویتامین D هستند). ویتامین B12 حتی می تواند موهای مردم را خاکستری یا سفید کند.

علائم کمبود ویتامین b12 در زنان

فولیکول های مو برای سالم ماندن به ویتامین B12 متکی هستند. وقتی مواد مغذی کافی دریافت نکنند ، فولیکول ها تغییر رنگ داده و از بین می روند. در سال ۲۰۱۶ ، گزارشی در International Journal of Trichology نشان داد که حتی زنان کمتر از ۲۵ سال نیز به دلیل کمبود ویتامین B12 می توانند دچار موهای سفید شوند.

سوزن سوزن شدن

کمبود ویتامین B12

احساس سوزن سوزن شدن معمولاً در دست و پا اتفاق می افتد. کمبود ویتامین B12 می تواند سوزن ها را هفته ها تا ماه ها به طور مداوم تحریک کند. ویتامین B12 تأثیر مثبتی بر اعصاب ما دارد. وقتی B12 کافی دریافت نکنیم، اعصاب اطراف غلاف میلین آسیب می بیند. پس از آن اعصاب به درستی کار نمی کند و افراد احساس بی حسی کنند. اگر غالباً احساس سوزن سوزن شدن دارید، به پزشک مراجعه کنید.

وجود مشکل در راه رفتن

علائم کمبود ویتامین b12 در بدن

گاهی اوقات ، در صورتی که افراد در راه رفتن خود دچار مشکل شوند، دلیل آن می تواند کمبود ویتامین B12 باشد. محققان دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو اظهار داشتند که کمبود B12 راه رفتن و تعادل را برای بیماران پارکینسون دشوارتر می کند، زیرا این ویتامین سیستم عصبی را حفظ می کند.

دکتر چادویک کریستین، می گوید ویتامین B12 میلین تولید می کند که از سلول های عصبی محافظت می کند و ماهیچه های شما را ایمن نگه می دارد. با محافظت کمتر، سیستم عصبی شما ممکن استکار دشوارتری برای حرکت داشته باشد. افرادی که ویتامین B12 کمی دارند بیشتر به زمین می خورند.

نوع خاصی از سردرد

از علائم کمبود ویتامین b12

کمبود ویتامین B12 ممکن است باعث نوع خاصی از سردرد شود. بیشتر سردردهای مربوط به ویتامین B12 میگرن است که شامل تیرگی در بینایی و درد صورت، عمدتا در زیر چشم است.

انجمن ملی سردرد می گوید که ویتامین های گروه B برای درمان سردرد نقش دارند و کمبود این ویتامین ها باعث بدتر شدن سردرد می شود. حتی اگر سردردهای شما کاملاً با توصیف فوق مطابقت نداشته باشد ، باز هم ممکن است از علائم کمبود ویتامین B12 باشند.

پوست رنگ پریده یا زرد

گلبول های قرمز خون بر رنگ پوست شما تأثیر می گذارند و کمبود ویتامین B12 به معنای کمبود تعداد سلول های خونی است. سلول های خون وظیفه حمل اکسیژن و اکسیژن رسانی به خون را انجام می دهند، بنابراین کمبود آن ها و عدم انجام این کار می تواند منجر به رنگ پریدگی پوست شود.

وقتی گلبول های قرمز خون خراب می شوند، ماده ای به نام بیلی روبین ایجاد می کنند. طبق تحقیقات انجام شده، مقدار زیاد بیلی روبین می تواند باعث زردی یا رنگ پریدگی پوست شود. این تغییرات در رنگ پوست ممکن است از علائم کمبود ویتامین B12 باشد.

زبان ملتهب

کمبود ویتامین D می تواند زبان شما را بزرگتر، زخم و قرمز کند. به این بیماری گلوسیت گفته می شود و می تواند نحوه غذا خوردن، چشایی و صحبت شما را تغییر دهد. همچنین ممکن است زبان شما صاف تر باشد.

زبان ملتهب از علائم کمبود ویتامین B12

در سال ۲۰۰۹ ، یک مطالعه از آکادمی پوست آمریکا نشان داد که بسیاری از افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 مبتلا به گلوسیت هستند. حتی اگر کم خونی نداشته باشند، باز هم این علامت را دارند. علل دیگر شامل عفونت های باکتریایی ، ویروس ها ، واکنش های آلرژیک یا ضربه به دهان است.

کاهش بینایی

وجود ویتامین B12 برای عملکرد مغز ضروری است. در سال ۲۰۱۷، محققان بینایی سنجی دریافتند که کاهش بینایی یکی از علائم کمبود ویتامین B12 است. به طور خاص، بیماران دچار تاری دید بدون درد یا از بین رفتن رنگ بینایی دارند. طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۰۵ در مجله پزشکی داخلی اروپا انجام شد، بیماران می توانند با مکمل ویتامین B12 بینایی خود را برگردانند. لازم است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.

کبد بزرگ و آسیب دیده

در سال ۲۰۱۵، محققان ارتباطی را بین کمبود ویتامین B12 و بیماری کبد چرب غیر الکلی یافتند. کمبود B12 می تواند بیماری کبدی را بدتر کند.. این موضوع به این دلیل است که کمبود ویتامین B12 می تواند کبد شما را بزرگ کند.

طبق مجله علوم پزشکی YAM، ویتامین B12 در درجه اول در کبد ذخیره می شود. بدون آن ، کبد نمی تواند عملکرد خوبی داشته باشد و افراد بیشتر در معرض خطر سیروز و دیگر بیماری های کبدی هستند. متأسفانه، تشخیص این علامت بسیار دشوارتر است.

ضربان قلب نامنظم

سطح ویتامین B12 به طور مستقیم بر ضربان قلب فرد تأثیر می گذارد. مرکز پزشکی دانشگاه راچستر توضیح می دهد که مقدار کم B12 می تواند ضربان قلب فرد را افزایش دهد و باعث تپش قلب شود. هنگامی که بدن گلبول های قرمز کمی دارد، قلب مجبور است خون بیشتری را پمپاژ کند.

ضربان قلب نامنظم و کمبود ویتامین  B12

به دلیل تغییر ضربان قلب، افراد با B12 پایین تنگی نفس و سرگیجه نیز دارند. از طرف دیگر، ویتامین B12 بیش از حد می تواند ضربان قلب را کاهش دهد، زیرا قلب سعی می کند تعداد گلبول های قرمز بدن خود را محدود کند.

نفس نفس و سرگیجه

در سال ۲۰۱۹ ، یک مطالعه در مجله Acta Clinica Croatianica علائم افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 را بررسی کرد. آنها دریافتند که بیشتر بیماران در هر سنی دچار نفس نفس و سرگیجه می شوند. این به این دلیل است که ، در صورت کمبود B12 ، بدن اکسیژن کمتری دارد.

طبق مرکز پزشکی دانشگاه راچستر، گلبول های قرمز خون، اکسیژن را به ریه ها و سایر بافت های بدن منتقل می کنند. کمبود گلبول های قرمز می تواند مانع تنفس شود و باعث سرگیجه در افراد شود. اگر همراه با علائم دیگر، سرگیجه هم دارید، سطح B12 خود را بررسی کنید.

افسردگی

افرادی که سطح B12 پایین دارند بیشتر در معرض افسردگی قرار می گیرند. در سال ۲۰۰۵، محققان چندین مطالعه در مورد افسردگی و ویتامین B12 را تجزیه و تحلیل کردند. آن ها کشف کردند که بیماران افسرده به احتمال زیاد کمبود ویتامین B12 دارند. از طرف دیگر، مصرف مکمل های B12 تمایل به بهبود علائم افسردگی دارد.

دانشمندان بر این باورند که ویتامین B12 سطح سروتونین را در مغز تثبیت می کند. کمبود سروتونین یکی از دلایل بالقوه افسردگی است. مکمل ویتامین B12 نمی تواند افسردگی را “درمان” کند، اما برخی شواهد نشان می دهند که می تواند علائم آن را تحت تأثیر قرار دهد.

وزوز و زنگ گوش

گوش هر چند وقت یک بار زنگ می زند، اما افرادی که به طور مکرر آن را تجربه می کنند، دچار وزوز گوش می شوند. کمبود ویتامین B12 ارتباط مستقیمی با وزوز گوش دارد. طبق مرکز سمعک Summit، افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 به احتمال زیاد صدای زنگ ، وزوز یا زمزمه در یک گوش یا هر دو گوش را می شنوند.

بدون ویتامین B12، اعصاب گوش به اندازه کافی مواد مغذی دریافت نمی کنند. این اعصاب ممکن است به مرور آسیب ببینند و شنوایی شما را بدتر کنند. در سال ۲۰۱۶ ، تحقیقات در Noise Health نشان داد که ۴۲٫۵٪ بیماران وزوز گوش کمبود ویتامین B12 دارند.

یبوست

یبوست یکی از علائم کمبود ویتامین B12 است. این ویتامین تأثیر قابل توجهی بر دستگاه گوارش دارد و به طور خاص، به اعصاب روده کمک می کند و بدون این عملکرد، حرکات روده شما ممکن است آسیب ببینند.

مجله تغذیه، بهداشت و پیری کمبود ویتامین B12 را “به عنوان یک اختلال گوارشی” توصیف می کند. بسیاری از افراد مسن برای مقابله با این علامت کمبود B12 به ملین نیاز دارند. اما به یاد داشته باشید که دلایل مختلفی به غیر از کمبود ویتامین B12 برای یبوست وجود دارند.

اسهال و حالت تهوع

اگرچه کمبود ویتامین B12 می تواند باعث یبوست شود، اما همچنین می تواند باعث اسهال شود. اخبار پزشکی امروز می گویند این مساله به این دلیل است که اکسیژن کافی به روده نمی رسد و باعث می شود بدن احساس بیماری کند.

بر اساس مجله علمی کاربردی هماتولوژی ، این کم خونی می تواند در حالت تهوع و اسهال شدید بروز کند. اگر نوزادان ویتامین B12 کافی دریافت نکنند، حتی می توانند “اسهال مداوم” را تجربه کنند. اسهال به غیر از کمبود ویتامین B12 دلایل زیادی دارد ، اگر فکر می کنید دلیل آن کمبود ویتامین B12 است با یک متخصص صحبت کنید.

از دست دادن حافظه

کمبود ویتامین B12 می تواند باعث “زوال عقل برگشت پذیر” شود. از آن جا که سلول های خون مواد مغذی زیادی به مغز نمی فرستند، افراد دارای کمبود ویتامین B12 ازاز دست دادن حافظه رنج می برند.

کاهش حافظه

کمبود ویتامین B12 ممکن است از دست دادن حافظه در افراد مسن را تسریع کند. مطالعه ای در مجله تغذیه انگلیس نشان داد که از هر هشت فرد سالخورده، یک نفر ویتامین B12 کافی دریافت نمی کند. کمبود ویتامین دلیل بر زوال عقل نیست، اما می تواند به طور قابل توجهی حافظه شما را تحت تأثیر قرار دهد.

از دست دادن اشتها

اگرچه تقریباً تمام ویتامین B12 ما از مواد غذایی تأمین می شود، اما افرادی که فاقد این ویتامین هستند ممکن است اشتها نداشته باشند. در سال ۲۰۱۵ ، یک مطالعه در BMJ Case Reports متوجه شد که بسیاری از گیاهخواران با کمبود ویتامین B12 کاهش اشتها را تجربه می کنند.

کاهش اشتها

دلایل زیادی برای این علامت وجود دارد. به گفته برخی از افراد، این مساله یکی از عوارض کم خونی است. در هر صورت، افرادی که دچار کاهش اشتها هستند، اغلب ممکن است نیاز به مصرف ویتامین B12 بیشتر داشته باشند.

کاهش وزن

برخی وب سایت ها ادعا می کنند که افزایش وزن یکی از علائم کمبود ویتامین B12 است. با این حال ، شواهد کمی در این مورد وجود دارد. طبق تحقیقات سال ۲۰۱۰ در ژورنال Nutrients ، افرادی که فاقد ویتامین B12 هستند ، به دلیل کمبود اشتها، دچار کاهش وزن می شوند.

بثورات پوستی خارش دار

افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند ممکن است طیف گسترده ای از جوش های پوستی داشته باشند. B12 سلول ها را به تولید مثل تشویق می کند، وقتی سلول های پوستی تولید مثل نکنند ، خشکی، تغییر رنگ ، التهاب و خارش پوست ایجاد می شود.

خارش پوست و کاهش ویتامین B12

کالج پزشکان خانواده کانادا کمبود ویتامین B12 را با مشکلات بی شمار پوستی مرتبط می داند. این موارد شامل هایپرپیگمانتاسیون، ویتیلیگو (لکه های سفید) ، استوماتیت زاویه ای (لکه های قرمز متورم نزدیک لب) و ضایعات پوستی است. حتی ممکن است در بعضی از بیماران به صورت کهیرشیوع پیدا کند. هم چنین کمبود ویتامین B12، ممکن است به صورت انواع بیماری های پوستی ظاهر شود.

به راحتی بیمار شدن

ویتامین B12 سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و بدون آن ممکن است به راحتی بیمار شوید.ویتامین B12 به بدن در تولید سلول های سفید خون کمک می کند. با کمتر شدن گلبول های سفید ، سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود.

در ایمونولوژی بالینی و تجربی، یک مطالعه تأیید کرد که ویتامین B12 برای حفظ سلامت افراد بسیار مهم است. دریافت کافی B12 ممکن است از احساس بیماری جلوگیری کند. هم چنین، برخی از شرایط خود ایمنی، مانند بیماری گریوز ، می تواند منجر به کمبود ویتامین B12 شود.

علائم کمبود ویتامین B12 و بیمار شدن

درجه حرارت بالا

یک علامت بسیار نادر اما گاه به گاه کمبود B12 ، درجه حرارت بالا است. مشخص نیست که چرا این اتفاق می افتد ، اما برخی از پزشکان مواردی از تب را گزارش کرده اند که پس از درمان سطح پایین ویتامین B12 نرمال شده است .

با این حال ، لازم به یادآوری است که درجه حرارت بالا بیشتر ناشی از بیماری است و نه کمبود B12.

جلوگیری از کمبود ویتامین B12

بیشتر افراد می توانند با خوردن گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، لبنیات و تخم مرغ به میزان کافی از کمبود ویتامین B12 جلوگیری کنند.

اگر محصولات حیوانی نمی خورید، یا شرایط پزشکی دارید که میزان جذب مواد مغذی در بدن را محدود می کند ، می توانید ویتامین B12 را در یک مولتی ویتامین یا مکمل دیگر و غذاهای غنی شده با ویتامین B12 مصرف کنید.

اگر ترجیح می دهید از مکمل های ویتامین B12 استفاده کنید، به پزشک خود اطلاع دهید ، تا بتواند مقدار نیاز شما را به شما بگوید یا مطمئن شوید که هیچ کدام از داروهای مصرفی شما را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

سخن پایانی

کمبود ویتامین B12 شایع است و می تواند خود را به طرق مختلف نشان دهد و شناسایی آن را دشوار کند. اگر در معرض خطر هستید و علائم ذکر شده فوق را دارید ، با پزشک خود صحبت کنید.

منابع: HEALTHYGEM WEBMD HEALTHLINE

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *